ΤΟ ΖΑΛΟΓΓΟΝ ΩΣ ΑΙΩΝΙΟΝ ΣΥΜΒΟΛΟΝ ΤΩΝ ΥΨΗΛΟΤΕΡΩΝ ΙΔΕΩΔΩΝ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ
Η ζωή του ανθρώπου δεν έχει αξίαν, εάν δεν εμπνέεται από υψηλούς σκοπούς και μεγάλα ιδανικά, την πραγμάτωσιν των οποίων πρέπει ούτος να επιδιώκει διά βίου. Η θρησκεία και η πατρίς, η τιμή και η ελευθερία, η φιλοπατρία και η εθελοθυσία είναι ορισμένα από τα ιδανικά, τα οποία είναι συμφυή με τον βίον του ανθρώπου. Η Ελλάς από παναρχαίων χρόνων ηγωνίζετο και αγωνίζεται διά την διαφύλαξιν και περιφρούρησιν των ιδανικών αυτών. Άπαντες οι πόλεμοι αυτής από των περσικών έως και του θαύματος του 1940 απέβλεπον αποκλειστικώς και μόνον εις την προάσπισιν της εθνικής ελευθερίας και των ιδεωδών της φυλής μας. Ολόκληρος η Ελλάς δεν είναι ειμή το θυσιαστήριον υπέρ του πρωτίστου αγαθού εις τον άνθρωπον της ελευθερίας. Το ολοκαύτωμα του Αρκαδίου και του Μεσολογγίου αποτελούν αντιπροσωπευτικά παραδείγματα της εθελοθυσίας του Έλληνος, διά να μη παραδώσει «ζωντανήν» την ελευθερίαν του, η οποία εις αυτόν περισσότερον από κάθε άλλον λαόν κατέστη πραγματικόν βίωμά του. Αλλ’ όμως η ομαδική αυτοθυσία των ηρωίδων της ελευθερίας εις το ένδοξον Ζάλογγον δεν δύναται να συγκριθή, ως προς το μεγαλείον, με ουδεμίαν προτέραν ή επομένην τοιαύτην. Διότι το Σούλι, ομού μετά της Μάνης και των Σφακίων απετέλει προπύργιον της ελευθερίας, η οποία επέπρωτο να εκθρoνισθή και εξ αυτού του Σουλίου και αι Σουλιώτισσαι εις την δύσκολον εκείνην στιγμήν της εκλογής μεταξύ του αισχρού βίου ή του εντίμου θανάτου, έλαβον την γενναίαν απόφασιν να κρημνισθούν εις τον ιερόν εκείνον γεωγραφικόν χώρον, διά να συμβολίζη ούτος τάφον των ηρωίδων υπέρ της ελευθερίας.
Τω όντι οι Σουλιώται, λαός φιλελεύθερος και ειρηνικός, δεν δύνανται να βαστάσουν εις τους ώμους των τον ζυγόν της Τουρκικής δουλείας, η οποία εσήμαινε την στέρησιν όλων των αγαθών του ανθρώπου. Εξ άλλου ο Έλλην αγαπά την πατρίδα ου, όσον πτωχή και αν είναι αυτή, θέλει την τιμήν του και δεν δύναται ουδ’ επί στιγμήν να υπομείνη τα δεσμά της δουλείας. Διότι η δουλεία καταδικάζει, ως είναι φυσικόν, το έθνος εις πνευματικόν, ηθικόν και θρησκευτικον μαρασμόν και εις στέρησιν των προϋποθέσεων εκείνων, αι οποίαι θα συνέβαλον εις την ανάπτυξιν όλων εν γένει των παραγωγικών τομέων του κράτους. Εν αντιθέσει, ο ωμός τύραννος απαγορεύει την ελευθέραν εκτέλεσιν των θρησκευτικών καθηκόντων του Έλληνος, μειώνει αυτόν ηθικώς, διότι δεν σέβεται την ζωήν, την τιμήν και την περιουσίαν του.Δι’ αυτό ο άρτος της δουλείας,όσον επαρκής και αν είναι ούτος, δεν ικανοποιεί τον άνθρωπον, ο οποίος προτιμά να ζει ελεύθερος, έστω και αν πλήττεται υπό παντός είδους στερήσεις. Διότι η ελευθερία εγγυάται την ασφάλειαν της ζωής, της τιμής και της περιουσίας, την λαϊκήν παιδείαν, την επιβολήντου δικαίου και την πρόοδον εις όλους τους τομείςτης ανθρωπίνης δραστηριότητος.
Εξ άλλου η ελευθερία του Έλληνος είναι συμφυής με την ευψυχίαν του και ως εκ τούτου η στέρησις της ελευθερίας του συνεπάγεται την τελείαν απόπνιξιν του ψυχισμού και της ευψυχίας του Έλληνος. Επιπροσθέτως η εθνική υπερηφάνεια και η φιλοτιμία χαράσσουν την οδόν του καθήκοντος εις κρισίμους περιστάσεις, ως εν προκειμένω εις το ένδοξον Ζάλογγον. Εις την καρδίαν των υπερόχων αυτών γυναικών «βράζει αίμα καθαρώς Ελληνικόν». Το Σούλι, ως ελέχθη και προηγουμένως, αποτελεί προπύργιον της ελευθερίας, αλλά είναι πεπρωμένον να υποταχθή μόνον αυτό, ενώ αι Σουλιώτισσαι, περιφρονήσασες την ζωήν, επροτίμησαν τον θάνατον από την ατίμωσιν. Η θυσία του Ζαλόγγου συγκινεί ολόκληρον τον πεπολιτισμένον κόσμον και αποτελεί εις την νεωτέραν ιστορίαν λαμπρόν παράδειγμα αυτοθυσίας και αυταπαρνήσεως προς την πατρίδα και δεικνύει ότι αν η ζωή είναι το πρώτον αγαθόν εις τον άνθρωπον δεν είναι όμως και το ύψιστον.
Περαίνοντες, δυνάμεθα αδιστάκτως να είπωμεν, ότι η ομαδική αυτοθυσία του Ζαλόγγου θα παραμένη εις τους αιώνας βαθέως χαραγμένη εις την συνείδησιν των Ελλήνων, ίνα ακολουθούν και ούτοι, εις παρομοίας περιστάσεις την οδόν των πεπρωμένων της φυλής των.
Ιωάννης Μπράτης του Φωτίου
Συν/χος Διδάσκαλος
Δεν είναι απαραίτητο ούτε να συμφωνούμε ούτε να διαφωνούμε με το φιλοσοφικό στοχασμό του αρθρογράφου! Αναδημοσιεύω αυτό το κείμενο με το σχόλιο ότι κάποτε τα παιδιά "μάθαιναν γράμματα" στα Σχολεία.Ένα από αυτά τα παιδιά είναι και ο συντοπίτης μου συνταξιούχος δάσκαλος που υπογράφει το παραπάνω άρθρο.